FAQ

Konwencja UNESCO o ochronie podwodnego dziedzictwa kulturowego z 2001 roku a prawo polskie. Postulaty de lege ferenda w zakresie regulacji wydobywania zabytków z morza

Data publikacji: 27.09.2023

Santander Art and Culture Law Review, 2023, 1/2023 (9), s. 55-76

https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.23.005.18117

Autorzy

Wojciech Kowalski
Wydział Organizacji i Zarządzania, Politechnika Śląska, ul. Roosevelta 26/28 41-800 Zabrze
https://orcid.org/0000-0001-6532-9796 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Pobierz pełny tekst

Tytuły

Konwencja UNESCO o ochronie podwodnego dziedzictwa kulturowego z 2001 roku a prawo polskie. Postulaty de lege ferenda w zakresie regulacji wydobywania zabytków z morza

Abstrakt

Celem artykułu jest sformułowanie wniosków de lege ferenda, które wynikają z ratyfikacji przez Polskę Konwencji UNESCO z 2001 r. o ochronie podwodnego dziedzictwa kulturowego. Po krótkiej analizie zasad tej Konwencji i porównaniu ich z odpowiednimi przepisami prawa polskiego autor proponuje pięć zasadniczych zmian, które winny być dokonane w tym prawie. Dotyczą one regulacji badań archeologicznych, m.in. procedur przeznaczonych dla podmiotów obcych i udziału w nich Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Następnie chodzi o wyłączenie stosowania w morzu przepisów o poszukiwaniu „ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych” oraz o przeszukiwaniu „wraków statków i ich pozostałości”. Pozostałe postulaty obejmują przeniesienie na poziom ustawowy procedury „płetwonurkowania na wrakach statków” i jednoznaczne określenie statusu prawnego zabytków wydobytych z morza, które zgodnie z Konwencją „nie mogą być przedmiotem obrotu”.

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Adamczak W., Mienie zatopione w morzu, w: J. Łopuski (red.), Prawo morskie, t. 2, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz–Toruń 2000.

Adamczak W., Usuwanie wraków w świetle konwencji z 2007 roku, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2009, t. 21, s. 515-520.

Adamczak W., Ratownictwo morskie a wydobywanie mienia z morza w świetle konwencji londyńskiej 1989 r., „Prawo Morskie” 2002, t. 17, s. 79-84.

Council of Europe Framework Convention on the Value of Cultural Heritage for Society, Faro, 27.10.2005, Council of Europe Treaty No. 199

Dekret Rady Regencyjnej z dnia 31 października 1918 r. o opiece nad zabytkami sztuki i kultury, Dz. U. z 1918 r. Nr 16, poz. 36.

Forrest C.J.S., Defining ‘underwater cultural heritage’, „The International Journal of Nautical Archaeology” 2002, vol. 31(21), s. 3-11.

Komunikat nr 2 Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni z dnia 29 listopada 2004 r., Dz. Urz. Woj. Pomorskiego, 2005, nr 12, poz. 255.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1997 r., Dz. U. Nr 78, poz. 483.

Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza, sporządzona dnia 10 grudnia 1982 r. w Montego Bay, Dz. U. z 2002 r. Nr 59, poz. 543, załącznik.

Konwencja UNESCO o ochronie podwodnego dziedzictwa kulturowego przyjęta dnia 2 listopada 2001 r. w Paryżu, Dz. U. z 2021 r., poz. 1302.

Konwencja ramowa Rady Europy o wartości dziedzictwa kulturowego dla społeczeństwa, sporządzona w Faro dnia 27 października 2005 r., Dz. U. 2023 poz. 396.

Kowalski W., Konwencja UNESCO o ochronie podwodnego dziedzictwa kulturowego przyjęta dnia 2 listopada 2001 r. na 31 Konferencji Generalnej UNESCO w Paryżu, w: K. Zalasińska (red.), Konwencje UNESCO w dziedzinie kultury. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2014.

Kowalski W., Nabycie własności dzieła sztuki od nieuprawnionego, Zakamycze, Kraków 2004.

Kowalski W., Prawno-autorska ochrona dziedzictwa kulturowego XX wieku, „Ochrona Dziedzictwa Kulturowego” 2017, nr 3, s. 29-44, https://doi.org/10.24358/ODK_2017_03_03

Kowalski W., World War II wrecks in Polish waters. Current problems of legal protection, w: J. Henderson (red.), IKUWA 3: Beyond Boundaries. The 3rd International Congress on Underwater Archaeology, Dr. Rudolf Habelt GmbH, Bonn 2012.

Kowalski W., Wydobywanie zabytków z morza w świetle obowiązującego prawa polskiego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2022, nr 2(156), s. 5-21.

Kowalski W., Wydobywanie zabytków z morza w świetle Konwencji UNESCO o ochronie podwodnego dziedzictwa kulturowego z 2001 roku, „Santander Art and Culture Law Review” 2022, nr 1(8), s. 17-40, https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.22.004.16394

Kowalski W., Pomian I., Ochrona podwodnych obiektów archeologicznych, w: J. Kaczmarek (red), Prawnokarna ochrona dziedzictwa kultury, Zakamycze, Kraków 2006.

Matysik S., Legal Problems of Recovery of Historical Treasures from the Sea-Bed, w: M. Frankowska (red.), Scientific and Technological Revolution and the Law of the Sea, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1972.

Młynarczyk J., Prawo morskie, Arche, Gdańsk 2002.

Nieć H. (red.), Cultural rights and wrongs: a collection of essays in commemoration of the 50th anniversary of the Universal Declaration of Human Rights, UNESCO, Paris 1998.

O’Keefe P.J., Shipwrecked Heritage: A Commentary on the UNESCO Convention on Underwater Cultural Heritage, Institute of Art and Law, Leicester 2002.

Obłąk A., „Rzeczy wyłączone z obrotu” (res extra commercium) w polskim porządku prawnym, w: J. Jezioro, K. Zagrobelny (red.), Wybrane zagadnienia polskiego prawa prywatnego, E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, Wrocław 2019, https://doi.org/10.34616/23.19.044

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie uzyskiwania pozwoleń na przeszukiwanie wraków statków i ich pozostałości, Dz. U. poz. 2025.

Rozporządzenie Ministra Sportu z dnia 17 sierpnia 2006 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa przy uprawianiu płetwonurkowania, Dz. U. Nr 154, poz. 1103.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 grudnia 2004 r. w sprawie określenia sposobu postępowania z mieniem wydobytym z morza, Dz. U. Nr 271, poz. 2689.

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 sierpnia 2018 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich i badań konserwatorskich przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków albo na Listę Skarbów Dziedzictwa oraz robót budowlanych, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, a także badań archeologicznych i poszukiwań zabytków, tekst jedn. Dz. U. z 2021 r., poz. 81.

Symonides J., Międzynarodowa ochrona podwodnego dziedzictwa kulturowego, „Stosunki Międzynarodowe” 2003, t. 27, nr 1-2, s. 51-62.

UNESCO Convention on the Protection of the Underwater Cultural Heritage. UNESCO Records of the General Conference, 31 st. Session, Paris 15 October to 3 November 2001, vol. 1, Resolutions, UNESCO, Paris 2002.

Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, tekst jedn. Dz. U. z 2021 r., poz. 164.

Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach, tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 385.

Ustawa z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej, tekst jedn. Dz. U. z 2021 r., poz. 234, 1718.

Ustawa z dnia 18 czerwca 2001 r. Kodeks morski, tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 2175.

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 840.

Ustawa z dnia 17 października 2003 r. o wykonywaniu prac podwodnych, tekst jedn. Dz. U. z 2021 r., poz. 612.

Ustawa z dnia 27 października 2020 r. o ratyfikacji Konwencji UNESCO o ochronie podwodnego dziedzictwa kulturowego przyjętej dnia 2 listopada 2001 roku w Paryżu, Dz. U. z 2020 r., poz. 2021.

Zarządzenie porządkowe nr 26 Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni z dnia 18 grudnia 2006 r., Dz. Urz. Woj. Pomorskiego nr 11, poz. 347,

Zeidler K., Trzciński M., Wykład prawa dla archeologów, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2009.

Informacje

Informacje: Santander Art and Culture Law Review, 2023, 1/2023 (9), s. 55-76

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Konwencja UNESCO o ochronie podwodnego dziedzictwa kulturowego z 2001 roku a prawo polskie. Postulaty de lege ferenda w zakresie regulacji wydobywania zabytków z morza

Angielski:
The 2001 UNESCO Convention on the protection of underwater cultural heritage and Polish Law. Postulates de lege ferenda referring to regulation of recovery of monuments from the sea

Autorzy

https://orcid.org/0000-0001-6532-9796

Wojciech Kowalski
Wydział Organizacji i Zarządzania, Politechnika Śląska, ul. Roosevelta 26/28 41-800 Zabrze
https://orcid.org/0000-0001-6532-9796 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Wydział Organizacji i Zarządzania, Politechnika Śląska, ul. Roosevelta 26/28 41-800 Zabrze

Publikacja: 27.09.2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Wojciech Kowalski (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski